Zimowla etap II

Koleżanki i koledzy, chciałbym podzielić się z Wami kilkoma uwagami dotyczącymi zimowli naszych pszczół. Okres zimowli możemy podzielić na trzy zasadnicze etapy: 1) okres, kiedy rodziny pszczele jeszcze wychowują czerw; 2) okres bez czerwiowy oraz 3) kiedy matka pszczela podejmuje czerwienie pod koniec zimy. W obecnym czasie jesteśmy w II etapie zimowli.

Myślę, że nasze pszczoły zostały odpowiednio zakarmione na zimę oraz wyleczone. W tej części pragnę zwrócić uwagę na wielki kłopot z wilgocią w naszych zimujących rodzinach pszczelich. Aby matki pszczele podjęły czerwienie pod koniec stycznia, my – pszczelarze musimy stworzyć im najdogodniejsze warunki ku temu. Wydaje się, że w dużej mierze to nie choroby trapią nasze podopieczne, a zła wentylacja podczas zimowli, zwłaszcza w ostatnim jej okresie. W okresie bez czerwiowym, kiedy pszczoły znajdują się w kłębie, spożywają bardzo niewiele pokarmu w ciągu doby i ilość wydalanej pary wodnej oraz dwutlenku węgla jest minimalna. Wszystkie procesy życiowe pszczół są nieco spowolnione, a temperatura kłębu zimowego również jest niejednakowa. W zewnętrznej warstwie kłębu. tzw. otoczce, temperatura oscyluje na poziomie 5ºC, a nawet mniej na jej powierzchni. Temperaturę 25-30ºC utrzymują pszczoły w centrum kłębu. Cały złożony proces wytwarzania ciepła w rodzinie pszczelej jest skorelowany z ograniczeniem jego strat w wyniku skupienia się pszczół. Przy spadku temperatury zewnętrznej wzrasta metaboliczna produkcja ciepła proporcjonalnie do wahań temperatury otoczenia. W wyniku wzmożonego metabolizmu wzrasta również wydalanie dwutlenku węgla (CO₂). Dlatego podczas całej zimowli, a zwłaszcza podczas mroźnych zim, właściwa wentylacja uli jest bardzo ważna.

Pszczoły poradzą sobie z mrozem, jeśli mają zgromadzone odpowiednie zapasy pokarmowe, jednak wilgoć, która może powstać w wyniku zwiększonego metabolizmu, oraz zwiększone stężenie CO₂ może stanowić realne zagrożenie przezimowania rodzin pszczelich. Właściwe zakarmienie rodzin pszczelich, wydaje się być punktem wyjścia do dobrego przezimowania pszczół. Przeprowadzone badania potwierdziły, że stopień zawilgocenia gniazd zależy w dużym stopniu od pokarmu podanego pszczołom podczas jesiennego zakarmiania.

Największe zawilgocenie gniazd było w rodzinach zimujących na zapasach miodu, a najmniejsze na zapasach syropu cukrowego. Zawilgocenie gniazd, jest zjawiskiem ze wszech miar bardzo szkodliwym. Pszczoły utrzymywane w wilgotności względnej 25%, 51% i 75% nie wykazują różnic w długości życia, ale 95% wilgotność względna wpływa na stan fizjologiczny pszczół, skracając ich życie o jedną czwartą.

Rodzina pszczela w okresie zimowli zużywa do spalenia wszystkich cukrów zawartych w pokarmie węglowodanowym około 15 litrów tlenu zawartych w około 70 litrach powietrza atmosferycznego. W efekcie powstaje prawie 90 litrów produktów gazowych, w których znajduje się około 15 litrów pary wodnej. W kłębie zimującej rodziny pszczelej wilgotność względna sięga poziomu 50-80%. a wilgotność bezwzględna jest o 1-2 mg/l wyższa niż powietrza na zewnątrz kłębu. Według badań, powietrze okrążające kłąb przy temperaturze 10 C jest około 8,5 razy bardziej wilgotne niż powietrze na zewnątrz ula. Tak duże stężenie pary wodnej wymaga bardzo sprawnej wentylacji wnętrza ula, w którym zimują pszczoły. Dlatego w takim przypadku możemy użyć  pustego korpusu pod gniazdo. Ja stosuję półnadstawkę.

Podczas oddychania powstaje poza parą wodną dwutlenek węgla (CO₂) w ilościach dwukrotnie większych niż para wodna. Tak duże stężenie dwutlenku węgla jest bardzo niekorzystne, ponieważ może doprowadzić do szybszego starzenia się pszczół, poza tym wpływa na zmniejszenie zużycia pokarmu i w efekcie opóźnienie rozpoczęcia czerwienia przez matki pod koniec zimy lub bardzo wczesną wiosną. Nasze cele są w tym czasie zgoła odmienne dlatego należy skutecznie obniżyć zawartość CO₂ we wnętrzu ula. W powietrzu atmosferycznym stężenie dwutlenku węgla wynosi 0.025-0.03%. W zimującej rodzinie stężenie dwutlenku węgla może wzrosnąć do około 4%. kosztem tlenu, którego stężenie obniża się z 21 do 17%. Pamiętajmy, ze rodzina pszczela znajduje się w okresie bez czerwiowym. a wiec teoretycznie jest to okres, kiedy powinna wykonywać jak najmniej prac. Wysokie stężenie dwutlenku węgla pozbawia robotnice „sił witalnych”, a przecież najważniejszy okres rozpoczęcia czerwienią przez matkę jest dopiero przed nimi.

Dbając o właściwą wentylację naszych uli, możemy wpłynąć pośrednio na zwiększenie siły naszych rodzin pszczelich bardzo wczesną wiosną. Nie ma metody, która pozwalałaby na całkowite pozbycie się wilgoci w ulu. Jednak przy zastosowaniu pewnych zabiegów, można i należy stworzyć taki system wentylacji, który zminimalizuje powstawanie wilgoci w środowisku ula. Wszystkie nasze przedsięwzięcia mają na celu poprawę wydajności usuwania pary wodnej i dwutlenku węgla z wnętrza ula, przy jednoczesnym „odizolowaniu” rodziny pszczelej od warunków środowiskowych.

Ja mam wszystkie ule styropianowe, a pszczoły zimuję bez beleczek na powałkach z otwartymi dekielkami wentylacyjnymi od strony zatworu (dwa narożne) i zmniejszony wylotek. Pod gniazdo wstawiam pustą półnadstawkę.

W następnej części będzie o sposobach przyspieszania rozwoju rodzin pszczelich w lutym i marcu.

Pozdrawiam – Tadeusz Mamica Skarbnik